Дехидратација е состојба која се јавува кога поголема количина течност се елиминира од телото отколку што се внесува.
Две третини од човечкото тело е вода. Телото добива вода само преку храна и пијалоци и овој процес се одвива повремено. Од друга страна пак, елиминацијата на водата од телото е континуиран процес, дел од водата се елиминира со испарување од површината на кожата, додека остатокот се елиминира преку пот, урина итн. Кога телото губи премногу вода, хомеостазата на телесните течности е нарушена, односно телото паѓа во состојба на дехидрација. Тешка дехидратација може да го доведе телото до смрт.
Дехидратација може да се јави кај било која група на луѓе, без оглед на возраста, кои не пијат доволно течности, особено за време на високи температури или напорна физичка работа.
Знаци и симптоми на дехидратација
Се разликуваат во зависност од возрасната група во која се појавуваат.
Симптоми кај деца и бебиња:
- Сува уста и јазик
- Сува пелена за период од 3 часа
- “Воспаление” или мали очи
- Премногу мек череп во областа на фонтанелата
- Смиреност или раздразливост
Симптоми кај возрасни:
- Темно жолта урина
- Олигурија
- Ретко мокрење
- Замор
- Вртоглавица
- Конфузија
Причини
Има многу причини за дехидратација, генерално се јавува поради губиток на многу течности и не внесување доволно течности.
Други причини за дехидратација се: пролив или дијареа, повраќање, потење поради треска, температура, интензивна физичка активност, работа во жешка средина. дијабетес, често мокрење – поради лекови (антихистаминици, лекови за намалување на крвниот притисок, антипсихотици) итн.
Кој е со ризик од дехидратација?
За жал, постојат групи на луѓе кои се изложени на зголемен ризик од дехидрација
- Деца: Поради имунолошкиот статус, децата и бебињата обично имаат дијареја што го зголемува ризикот од дехидрација. Малите деца не знаат кога им е потребна вода или немаат можност да им кажат на своите родители кога се жедни.
- Постари луѓе: Како што старееме нашиот резервоар за вода во телото се намалува, нашата способност на бубрезите да складира вода се намалува, а нашиот центар за жед станува се повеќе толерантен кон сигналите од периферијата што нè информираат за потребата од вода. Ситуацијата е дополнително комплицирана и влошена ако пациентот страда од хронично заболување, како што се дијабетес, деменција или употреба на одредени лекови. Неподвижните лица имаат дополнителна бариера за пристап до вода за пиење и да остануваат хидрирани.
- Возрасните луѓе. Оние кои работат напорно во текот на денот, генерално, немаат време да пијат течности или пак нивното здравје не се наоѓа на врвот на листата со приоритети во нивниот живот.
Компликации
- Продолжената дехидрација може да предизвика сериозни инфекции на уринарниот тракт, заболувања на бубрезите или дури и целосна дисфункција на бубрезите.
- Губење на свеста поради нарушување на електролитната хомеостаза во организмот.
- Хиповолемичен шок е една од најсериозните компликации на дехидрација. Се јавува поради малиот волумен на крв, што предизвикува пад на крвниот притисок, а со тоа и неможноста за испорака на кислород до нервните клетки во мозокот.
Како да се превенира дехидратација?
Важно е веднаш да се надокнади водата.
Секогаш имајте шише вода кога имате напорна физичка работа, вежбање, особено при жешко време. Добро правило е да се пие вода толку за да урината биде светло жолта. Темна урина значи дека бубрезите ги задржуваат течностите во обид да има доволно за нормално функционирање на организмот.
Кога е неопходно да се посети матичен лекар?
Посетете го вашиот матичен лекар ако:
- Имате дијареја 24 часа или повеќе
- Ако сте болни и имате треска, температура
- Вие сте раздразливи, дезориентирани и помалку активни од вообичаеното
- Имате крвави или црни столици
д-р Марија Јованоска
ПЗУ ОМНИС
